Khủng hoảng căn tính (identity crisis) được từ điển Cambridge định nghĩa như sau:
“a feeling of being uncertain about who or what you are”.
(Tạm dịch: trạng thái cảm xúc mà một người cảm thấy không rõ mình là ai).
Trong những bài viết trước, mình từng chia sẻ rằng khi mới tốt nghiệp, mình từng trải qua khủng hoảng căn tính. Trước đó, mình lấy các giải thưởng, danh hiệu, thành tích cá nhân để định nghĩa con người mình. Chúng khiến mình có sự tin, điều được xây dựng từ bên ngoài. Nhưng sau đó, khi mà tất cả giải thưởng, danh hiệu, thành tích cá nhân đó đã qua đi, mình không còn hiểu bản thân mình là ai nữa. Mình mất đi sự tự tin. Mình quay lại vào vùng an toàn – cái hang của mình, tránh tiếp xúc với thế giới bên ngoài để có cuộc đối thoại sâu hơn với chính mình. Đó cũng là thời gian mà mình viết bài luận cho chương trình YSEALI – chương trình trao đổi toàn phần tới Mỹ trong 5 tuần.
Thời gian đó, mình quay lại mô tả bản thân bằng các tính từ thay vì các danh từ như trước. Khi mình được hỏi trong buổi phỏng vấn câu hỏi giới thiệu bản thân, mình trả lời bằng tên và 3 tính từ mô tả mình (đó cũng là câu trả lời của mình trong chương trình YSEALI). Ví dụ, thay vì giới thiệu mình là chuyên viên nhân sự, đào tạo (chức vụ của mình tại công ty – danh từ), mình sẽ giới thiệu mình là người giỏi thấu cảm (một đặc trưng của người làm nhân sự) và thích chia sẻ những gì mình biết với người khác (một đặc trưng của người làm đào tạo) – hai tính từ.
Gần đây, khi lướt reels trên Instagram, mình được truyền cảm hứng bởi câu nói này của Rachel Cruze:
“Never put your idetity in something that can be taken away.”
(Tạm dịch: “Đừng bao giờ gán căn tính của bản thân với thứ có thể bị tước đoạt khỏi bạn.”)
Khi đó mình thấy mình đã sai từ bao lâu nay, cũng như lý giải được lý do tại sao mình lại có sự chuyển biến như vậy.
Những danh từ như chức danh, vị trí, cấp bậc, giải thưởng là những thứ người khác có thể lấy đi của bạn. Ví dụ như bạn đang làm HR Executive như mình, một khi mình bị đuổi việc, mình sẽ không còn giữ vị trí này nữa. Thay vào đó, tính từ lại có những lợi ích riêng của nó. Nó mô tả tính cách con người bạn, thứ là bạn nhất mà người khác không thể lấy đi. Tính từ khiến mình hiểu bản thân mình, lấy lại sự tự tin từ bên trong mỗi khi mình chuyển đến một giai đoạn mới trong cuộc đời.
Mỗi khi có người muốn định nghĩa bản thân mình bằng những danh từ không mấy tốt đẹp. Thậm chí có người mô tả mình bằng danh từ mà tồi tệ nhất với người phụ nữ, mình cũng bỏ qua vì mình biết bản thân mình không phải như vậy. Mình là người phụ nữ có phẩm giá, lòng tự trọng, mình biết bản thân mình là ai. Nhờ đó, mình cũng nhận ra rằng dù tất cả mọi người không tôn trọng mình, mình vẫn phải tôn trọng bản thân mình.
Một trong những từ mình muốn chọn để mô tả bản thân là từ bền bỉ. Nghĩa là mình sẽ lê từng bước về đích chứ không phải gặp chướng ngại vật là sẽ quay đầu. Mình rất ghét bỏ cuộc giữa chừng khi đã biết mục tiêu của mình là gì. Có lẽ vì vậy nên mình thích nhân vật Arya nhất trong bộ 3 nhân vật mình thích trong Game of Thrones: Brienne, Arya và Ygritte. Vì Arya là người bền bỉ nhất đối với mình trong cả ba.
Mình cũng thấy thông cảm cho những người có người thân là người nổi tiếng, có địa vị, hay có quyền lực vì họ sẽ bị gán mác là người thân của người đó, và khó khăn hơn trong việc chứng minh năng lực của mình. Ví dụ như Mono – ca sĩ tiềm năng Việt Nam thế hệ tiếp theo. Nhưng bạn ấy được biết đến đầu tiên thông qua danh từ là “em trai Sơn Tùng MTP” – ca sĩ hàng đầu Việt Nam, thay vì là tài năng của chính bạn ấy.
Bạn nghĩ gì về bài viết của mình? Chia sẻ cùng mình nhé.
Lương Phùng – A Mindful Observer.